Bazylika Świętego Klemensa

Tryumf Krzyża - mozaika, XII w.

(San Clemente)
  Via Labicana, 95
Godziny otwarcia: 9.00 - 12.30; 14.00 - 18.00
niedziela: 14.00 - 18.00

Bazylika św. Klemensa jest jednym z najbardziej wymownych świadectw przekształceń, jakim Rzym uległ na przestrzeni wieków. W podziemiach kościoła warstwami odłożyła się jego wielowiekowa historia.
Dzisiejsza bazylika św. Klemensa powstała w XII wieku - z tego okresu pochodzi Tryumf Krzyża, piękna średniowieczna mozaika w apsydzie. Freski na ścianach i sklepieniu są osiemnastowieczne. Opowiadają one historie dwóch wczesnochrześcijańskich męczenników, których relikwie przechowywane są w bazylice - św. Klemensa, czwartego papieża i św. Ignacego z Antiochii, pierwszego chrześcijańskiego męczennika Koloseum. Schola cantorum zajmująca środek głównej nawy nosi imię papieża Jana II (VI w.). Pochodzi z pierwszej bazyliki św. Klemensa, której okazałe resztki znajdują się kilka metrów niżej.

W IV wieku znajdował się tu prywatny dom. Jego właściciel - niejaki Tytus Flawiusz Klemens, konsul - udostępnił część swego pałacu chrześcijańskiej wspólnocie jako miejsce zgromadzenia. Na domu Flawiusza Klemensa wzniesiono kościół nazwany imieniem Klemensa, a pięćset lat później Cyryl i Metody złożyli w nim odnalezione przez nich relikwie papieża Klemensa. Opowiada o tym fresk z XI wieku w przedsionku podziemnej bazyliki. Niedługo potem spoczął tam sam św. Cyryl.
Na trzecim podziemnym poziomie znajduje się sanktuarium boga Mitry z III wieku, które ulokowało się w kamienicy z II wieku wzniesionej na resztkach budynków zniszczonych przez pożar Nerona 64 roku. Mitreum sąsiaduje z inną budowlą z tego samego okresu.
Podziemia kościoła św. Klemensa pozwalają zobaczyć to, czego w innych miejscach

Bazylika z XII w.

można się tylko domyślać - wszędzie pod ulicami i domami dzisiejszego Rzymu wielowarstwowo rozciąga się drugie, fascynujące podziemne miasto.

Dla Polaków ważnym akcentem jest również fresk z XI wieku w podziemnej bazylice - ilustracja do Legendy o św. Aleksym, która, jak wiadomo, jest jednym z najstarszych zabytków języka polskiego.
Dla języka włoskiego równie ważny jest sąsiedni fresk-komiks opowiadający epizod z życia św. Klemensa zawierający jeden z pierwszych zapisów we włoskim języku potocznym. Słowa w nim użyte - "fili de le pute" - są jednak niecenzuralne.

Bazylika św. Klemensa jest jednym z 44 rzymskich wielkopostnych kościołów stacyjnych.